کاهش تمایل شرق اروپا برای همکاری در راه ابریشم جدید

 روابط پیچیده کشورهای شرق اروپا با اتحادیه اروپا، آمریکا و چین باعث شده است کار چین در این کشورها سخت باشد و عدم ترمیم اینروابط می‌تواند به شکست ابتکار چین در شرق اروپا منتهی شود. ساخت برخی از پروژه‌های زیربنایی چین ذیل ابتکار «کمربند، راه» درشرق اروپا توقعات این کشورها را برآورده نکرده و اجرای برخی نیز با تاخیر همراه شده است.

در همین راستا، به دنبال نشست سالانه 17+1 به عنوان ابتکار چین برای همکاری با دولت‌های شرق اروپا، بعضی از دولت‌های عضواتحادیه اروپا از حضور در نشست خودداری کردند. دولت لیتوانی نیز اعلام کرده است که از بلوک تجاری 17+1 چین در شرق اروپاخارج خواهد شد. وعده‌ها و عملکرد چین در ارتباط با کشورهای 17+1: چین تاکنون در پروژه‌های متعددی در سرتاسر دنیا ذیل طرح راهابریشم جدید، موسوم به ابتکار «کمربند، راه» مشارکت و حضور فعال داشته است. در اروپا، تمرکز اصلی سرمایه‌گذاری زیرساختی چین بر مرکز و شرق اروپا است.

ابتکار 17+1 در سال 2012 پایه‌گذاری شد و 12 کشور از 17 عضو آن را دولت‌های عضو اتحادیه اروپا تشکیل می‌دهند. چین در اینابتکار قصد دارد نیاز این دولت‌ها به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها را مرتفع کند. در همین راستا چین به سرمایه‌گذاری در پروژه‌هایساخت راه‌ها، خطوط‌ آهن، بنادر، فرودگاه‌ها، شبکه‌های برق و سایر زیرساخت‌ها اقدام کرده است. گفتنی است بسیاری از این زیرساخت‌ها تازه‌ تاسیس بوده و برخی از پروژه‌ها نیز ناظر بر نوسازی و ارتقای زیرساخت‌های موجود بوده است.

در سال 2012 و در جریان نخستین نشست 17+1، چین گشایش خطی اعتباری به ارزش 10 میلیارد دلار را به اعضای نشست وعده داد. یکی از پروژه‌های مهم که حدود 85 درصد آن توسط چین ساخته شد، پروژه قطار سریع‌السیری است که «بوداپست» در مجارستان را به«بِلگراد» در صربستان متصل می‌کند. این پروژه بخشی از مسیر حمل‌ونقل سریع‌السیر چندگانه چین-اروپا در خشکی و دریاست و طبقبرنامه‌ریزی قرار است در نهایت از مسیر مقدونیه به بندر پیرائوس در یونان و از طریق آن به دریای مدیترانه متصل شود.

در خصوص رومانی، چین وعده سرمایه‌گذاری بیش از 10 میلیارد دلاری در زیرساخت‌های مربوط به انرژی را داده است. در صربستاننیز یکی از پروژه‌های چین ذیل «کمربند، راه»، از میان تعداد زیاد پروژه‌ها، ساخت پل میهایلو پاپین بوده است. در مونته‌نگرو، تنهابزرگراه این کشور با دریافت حدود 1 میلیارد دلار وام از بانک‌های چینی به بهره‌برداری رسید که این اتفاق، به افزایش بدهی مونته‌نگرو بهحدود 78 درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) این کشور در سال 2019 منجر شد. روی هم رفته، وام‌های چین در صربستان به 12 درصد، در بوسنی و هرزه‌گوین به 10 درصد و در مقدونیه شمالی به 7 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشورها رسیده است.

نشانه‌های تغییر در تعامل کشورهای شرق اروپا با چین دیده می‌شود، شرق اروپا در نقشه‌راه چین برای اتصال دو قاره‌ آسیا و اروپا به یکدیگر از اهمیت اساسی برخوردار است، زیرا کشورهای حاضر در این بخش، چین را به بازار بزرگتری به نام اروپای غربی خواهندرساند.

کشورهای اروپایی همکار با چین، انتقادهایی را علیه عملکرد این کشور مطرح کرده‌اند. به عنوان نمونه، یونان به محکومیت رعایت حقوق بشر در چین رای مثبت داد. مجارستان نیز اخیراً به طرح انتقادی اتحادیه اروپا نسبت به سیاست چین در قبال هنگ‌کنگ رای مثبت داد. البته به نظر می‌رسد که تمام 17 کشور عضو ابتکار 17+1 قصد مقابله با چین را ندارند و به علل مالی، تمایل دارند روابط اقتصادی خودبا چین را حفظ کنند.

با این حال، چین در اجرای کامل وعده‌ها و پروژه‌های پر تعدادی که در کشورهای مختلف تعریف شده، با مشکلاتی مواجه شده است. یکی از مهم‌ترین پروژه‌های چین در شرق اروپا، خط‌ آهن سریع‌السیر بوداپست-بلگراد است که بعداً گفته شد خط‌ آهنی با سرعت معمولی است. رومانی نیز در اوایل سال گذشته قرارداد خود با چین مبنی بر ساخت نیروگاه هسته‌ای (Cernavodă) را بعد از 6 سال مذاکره، لغوکرد. این کشور همچنین ساخت نیروگاه زغال‌سنگ خود را با شرکت چینی به تعویق انداخت.

برآورده نشدن انتظارات و تاخیر در اجرای پروژه‌ها باعث طرح برخی انتقادات از سوی دولت‌های شرق اروپا نسبت به چین شده است. درصورت عدم ترمیم روابط میان کشورهای 17+1 می‌توان در آینده شاهد شکست این ابتکار چینی‌ها در اروپا بود.